Ziekteverzuim verlagen kan op een laagdrempelige manier met preventieve hygiënemaatregelen. Dit bespaart veel geld en stress, want verzuim is voor bedrijven en instellingen allesbehalve fijn. Het probleem wordt vaak onderschat en men gaat onvoldoende op zoek naar een effectieve oplossing om ziekteverzuim te verlagen.
Update: ziekmeldingen gestegen
In september 2023 is het ziekteverzuim voor het eerst sinds februari weer gestegen volgens arbodiensten. Mensen hebben vaker griep en melden zich ook ziek vanwege stress (herfstdip). Voorkom dat ziekteverzuim verder oploopt met onze tips.
Op de lange termijn ziekteverzuim verlagen
We zien over het algemeen dat wanneer op de korte termijn ziekteverzuim is verminderd - na het nemen van diverse maatregelen - de focus binnen organisaties daarna afzwakt. Terwijl ziekteverzuim verlagen op de lange termijn pas echt zijn vruchten afwerpt. Door het coronavirus is het nóg belangrijker om verzuim goed in gaten te houden en maatregelen te nemen.
Dit artikel bestaat uit 8 onderdelen waarin we vragen beantwoorden en tips & weetjes delen:
- Wat kost een zieke medewerker?
- Hoe besmettelijk kan iemand zijn?
- Weetjes over handhygiëne op de werkplek
- Wat is het belang van handen wassen?
- Acht feiten over bacteriën op de werkplek
- Hoe worden andere medewerkers besmet?
- Wat is het effect van een schone werkplek?
- Wat moet er veranderen om ziekteverzuim te verlagen?
1. Wat kost een zieke medewerker?
Uit cijfers van het CPB blijkt dat een zieke medewerker € 153,- per dag kost. Hier hebben we het alleen over de directe kosten. Deze bestaan uit loondoorbetaling en de arbodienstregeling. Daarnaast zijn er nog indirecte kosten. Denk aan personeel wat vervangen moet worden, verminderde productie, minder service en verzuimbegeleiding. Dit kost de werkgever bijna € 250,-. In totaal komt het neer op € 400,- per dag, per medewerker die ziek is.
Gemiddeld zijn we meer dan een werkweek ziek
Medewerkers zijn jaarlijks gemiddeld 8 werkdagen ziek. Bijna elk jaar is er in de winter een griepepidemie in Nederland. Het grootste gedeelte van de werknemers kan niet werken met het griepvirus onder de leden. Dat is niet alleen vervelend voor de werknemer zelf, het kost op jaarbasis dus ook veel geld. Daarom is ziekteverzuim verlagen belangrijk.
Een zieke medewerker kost gemiddeld maar liefst 400 euro per dag.
2. Hoe besmettelijk kan iemand zijn?
Het belang van een goede hygiëne op de werkplek wordt onderschat, terwijl het direct invloed heeft op ziekteverzuim verlagen. Een medewerker die ziek is zit thuis. Kan hij of zij daardoor dan geen andere medewerkers besmetten? Het antwoord is dat dit nog steeds kan, omdat medewerkers met griep ongeveer 6 dagen besmettelijk zijn.
Besmettelijkheid vóór ziekteverschijnselen
De kans om anderen te besmetten begint al minimaal een dag voordat er ziekteverschijnselen optreden. De desbetreffende medewerker weet dan nog van niks, terwijl diegene wel aanwezig is op de werkplek. Hierdoor kunnen andere werknemers gemakkelijk besmet worden. Het voorkomen van besmetting is de beste oplossing.
Handhygiëne het effectiefst
Het is hierbij aan te raden om nadruk te leggen op handhygiëne. Goede handhygiëne is de meest effectieve manier om griep en veel overige ziektes te voorkomen. Anderhalve meter afstand houden tot elkaar helpt eveneens om verspreiding te voorkomen. Bij ziekteverzuim verlagen door middel van handhygiëne moet je denken aan het gebruik van automatische zeepdispensers of desinfectie dispensers, maar ook het plaatsen van contactloze sensorkranen.
3. Vier weetjes over handhygiëne
Weetje 1
Slechts 33% van de mannen en 64% van de vrouwen gebruikt zeep om de handen te wassen na een toiletbezoek.
Weetje 2
Contact van hand tot hand is verantwoordelijk voor 80% van alle ziekten die verspreid worden in de wereld.
Weetje 3
Wanneer handen vochtig zijn (bijv. niet goed afgedroogd) worden er tot 1000 keer meer bacteriën overgebracht.
Weetje 4
Het toetsenbord heeft op de werkplek de hoogste bacteriedichtheid: 20.000 per vierkante centimeter.
Ziekteverzuim verlagen met hygiëne
4. Wat is het belang van handen wassen en drogen op het werk?
Personeel komt de gehele dag in contact met bacteriën en virussen. Dit begint al onderweg naar de zaak. Onder andere het openbaar vervoer en deurklinken zijn hier de boosdoeners van. Gedurende de werkdag bezoeken werknemers regelmatig het toilet. Na een toiletbezoek zitten er zo'n 200 miljoen bacteriën op je handen.
Voorkom besmetting tussen collega's
Wanneer men de handen niet wast, maar vervolgens wel neus, ogen of mond aanraakt, dan hebben bacteriën en virussen de mogelijkheid om het lichaam binnen te dringen. Dit kan leiden tot besmetting, wat resulteert in verkoudheid en griep.
Het goed wassen van de handen door medewerkers is belangrijk, omdat het helpt om infecties te voorkomen. Schadelijke bacteriën worden met behulp van zeep verwijderd van de handen. Verder wordt de kans op kruisbesmetting verkleind. Ziekteverzuim verlagen lukt door de reproductiefactor (R) te verkleinen. Met het coronavirus streeft de overheid naar een R-getal onder de 1.
Niet alleen handen wassen met zeep is van belang, minstens net zo belangrijk is het drogen van de handen. Ook door de handen goed te drogen wordt het risico op besmetting aanzienlijk verminderd. Natte handen verspreiden duizend keer meer bacteriën ten opzichte van droge handen.
De afgelopen jaren is het aantal gevallen van infectieziekten toegenomen met 10 tot 15%.
5. Bacteriën op de werkplek
1. Bacteriën kunnen maar liefst 48 uur overleven op een oppervlak.
2. 47% van de ziektes kunnen voorkomen worden door de handen te wassen.
3. De computermuis bevat gemiddeld 10.000 organismen per vierkante centimeter.
4. Indien een hand besmet is met bacteriën, dan kunnen deze bacteriën verspreid worden naar 14 andere medewerkers en 5 nieuwe objecten.
5. Een medewerker op kantoor komt dagelijks in contact met meer dan 10 miljoen bacteriën.
6. Het gebruik van een heteluchtdroger resulteert in een toename van bacteriën.
7. Zeeppompjes zitten vol bacteriën, de oplossing is een (contactloze) dispenser.
8. Een zeepdispenser met een sensor zorgt ervoor dat er geen contact meer noodzakelijk is tussen object en hand. Dit geldt uiteraard ook voor een sensorkraan.
6. Hoe worden medewerkers besmet?
Zoals eerder aangegeven, medewerkers kunnen andere collega’s besmetten voordat zij zelf in de gaten hebben dat ze ziek aan het worden zijn. Een belangrijke vraag om te beantwoorden in het kader van ziekteverzuim verlagen is: hoe kunnen collega’s besmet worden?
Direct contact
Het gebeurt onder andere door direct contact: in de nabijheid van iemand hoesten, niezen, praten of aanrakingen. Hierbij is er sprake van een directe overbrenging van bacteriën. Dit is lastig te voorkomen, behalve door niet te dichtbij een ander te komen wanneer je weet dat je last hebt van een verkoudheid of aanvoelt dat je ziek begint te worden.
Indirect contact
Het is ook mogelijk om bacteriën indirect over te brengen. Dit gebeurt via allerlei objecten die gedurende de dag worden aangeraakt. Een aantal voorbeelden van indirecte besmettingsbronnen op de werkplek zijn:
- Kraanknoppen
- Klinken van deuren
- Toetsenbord en muis
- Koffieapparaat
- Knoppen in liften
- Leuningen van trappen
Deze objecten worden gedurende een werkdag regelmatig gebruikt. In veel gevallen worden de handen vervolgens niet gewassen en bacteriën daardoor gemakkelijk verspreid. Dit geldt ook wanneer je zelf hebt geniest of gehoest. Het beste is dan om meteen je handen te wassen met zeep voordat je weer allerlei objecten aanraakt.
7. Heeft een schone werkplek effect op ziekteverzuim?
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat personeel ziek kan worden van bacteriën op een muis, toetsenbord, en de telefoon. De nadruk in dit onderzoek, waar 1600 werknemers zijn gevolgd, werd gelegd op hygiëne op de werkplek. Werknemers kregen onder meer inzicht over de risico’s van bacteriën en het effect van deze bacteriën op de gezondheid. Daarnaast werd de schoonmaak verbeterd.
Onderzoeksresultaten
Op alle gemeten plekken was het besmettingsniveau met 33% verkleind en het ziekteverzuim onder de 1600 werknemers was afgenomen met ruim 13%.
Een schone werkplek waar werknemers bewuster zijn over hygiëne heeft een positieve invloed op het ziekteverzuim verlagen binnen organisaties.
8. Wat moet er veranderen om ziekteverzuim te verlagen?
Meerdere malen is aangetoond dat hygiëne op kantoor achterblijft bij de hygiëne in de zorg en de voedingsmiddelenindustrie. Het is vanzelfsprekend dat die sectoren meer aandacht wordt besteed aan hygiëne, maar eigenlijk hoort dit op kantoor ook zo te zijn. Verbetering van de basishygiëne is een goede eerste stap. Dit draagt bij aan het ziekteverzuim verlagen.
Flexibele werkplekken
Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal flexwerkers de afgelopen 15 jaar met drie kwart is gegroeid. Wanneer er sprake is van een flexibele werkplek, dan hoort een medewerker die er gebruik van heeft gemaakt deze plek schoon achter te laten. Hierbij is het ook beter dat er niet wordt gegeten op de werkplek en zeker niet boven het toetsenbord, waardoor er moeilijk te verwijderen kruimels achterblijven.
Verbeter de basishygiëne
Denk hierbij aan het tijdig verschonen van afvalbakken, stofzuigen en het dweilen van ruimtes. In de meeste gevallen is dit al in orde en wordt het verzorgd door een professionele schoonmaakdienst. Als we echter kijken naar het hygiënisch schoonhouden van toetsenborden, muizen en telefoons op kantoor, dan worden deze over het algemeen zelden gereinigd. Met als gevolg dat er veel bacteriën achterblijven.
Onderzoek toont aan dat er gemiddeld meer bacteriën op een toetsenbord zitten dan op een toiletbril. Een toiletruimte wordt regelmatig gereinigd, maar waarom een toetsenbord niet? Alleen even snel een doekje erover halen is niet voldoende. Zorg voor de aanwezigheid van de juiste hygiëne producten en stimuleer medewerkers om regelmatig dit soort objecten op hun bureau schoon te maken.
Bewustzijn creëren
Het is probleem is hoofdzakelijk dat medewerkers te weinig stilstaan bij hygiëne. Veel personen weten wat de risico's zijn van bacteriën en virussen, maar onbewust wordt hier weinig mee gedaan. Er dient bewustzijn gecreëerd te worden en uiteindelijk een gedragsverandering. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan het intern verspreiden van informatie over het belang van hygiëne en de maatregelen om dit te bevorderen.
Het ziekteverzuimpercentage hangt samen met het bewustzijn van personeel over het belang van een goede hygiëne. Het is daarom raadzaam om de hygiëne, maar vooral ook het bewustzijn te verbeteren en stimuleren (bijvoorbeeld via toolboxen), waardoor het ziekteverzuim zal verlagen.
Actieve aanpak
Het is belangrijk dat een werkgever streeft naar een actieve aanpak om ziekteverzuim terug te dringen. Er moet niet gedacht worden dat er niks aan te veranderen is. En het idee dat bij personeelsuitval, de andere werknemers maar meer en harder moeten werken is natuurlijk niet de oplossing. Vraag medewerkers bijvoorbeeld om zich op vrijwillige basis te laten vaccineren tegen het griepvirus en vergoed de kosten daarvan.
Er zijn ook genoeg andere maatregelen die vrij eenvoudig zijn en een positieve invloed hebben op het ziekteverzuim verlagen. Het is vooral belangrijk dat personeel bewuster wordt van hygiëne op de werkplek, met de focus op handhygiëne. Tegelijkertijd moeten er voldoende middelen voorhanden zijn zoals desinfectiegel, zeep en handdoekjes om te drogen.
In Nederland kan dit het ziekteverzuim flink doen verminderen en miljoenen ziektegevallen voorkomen. Tegelijkertijd wordt hiermee voor miljoenen euro’s bespaard. Aan het verhogen van de hygiëne hangt ook een prijskaartje, maar deze kosten liggen vele malen lager.
Conclusie ziekteverzuim verlagen
Veel verbeterpunten, beterschap!
We kunnen concluderen dat er nog veel te verbeteren valt met betrekking tot hygiëne op werkplekken en al helemaal op kantoor. Bij een hoger bewustzijn rond hygiëne neemt het ziekteverzuim af. Dit leidt ertoe dat werkgevers hier minder kosten voor kwijt zijn.
Wanneer de tips uit dit artikel goed worden toegepast, is het relatief gemakkelijk om concrete stappen te nemen en je doel te bereiken: ziekteverzuim verminderen.